Tình trạng mất ngủ khiến nhiều người già chỉ có thể ngủ được 2-3 tiếng mỗi đêm, ảnh hưởng đến cả thể chất lẫn tinh thần của họ. Thiếu ngủ gây cảm giác mệt mỏi, căng thẳng và lo âu, khiến người lớn bồn chồn và khó chịu. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu một số biện pháp giúp trị mất ngủ cho người già. Bên cạnh việc chữa trị, chúng ta cũng cần quan tâm đến việc phòng ngừa mất ngủ.

Nguyên nhân gây mất ngủ ở người già
Người cao tuổi thường gặp phải tình trạng mất ngủ do nhiều nguyên nhân. Bao gồm: giảm hoạt động thể chất, ít tiếp xúc với ánh sáng, thay đổi nhịp sinh học, lão hóa. Cùng với các bệnh lý như sa sút trí tuệ, bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp, đau xương khớp, và trầm cảm.
Các nguyên nhân chính gây mất ngủ ở người cao tuổi có thể được chia thành bốn nhóm chính:
- Rối loạn giấc ngủ tiên phát:
Nhóm nguyên nhân này thường gặp nhất là chứng ngừng thở khi ngủ (thường gặp ở người béo phì) hoặc các hiện tượng như chân tay tự cử động vào ban đêm, làm người bệnh tỉnh giấc. - Rối loạn giấc ngủ thứ phát:
Chứng đau do các bệnh lý cơ xương khớp (như thoái hóa khớp, loãng xương) là nguyên nhân điển hình. Cơn đau tăng vào giữa đêm hoặc sáng sớm, khiến người bệnh tỉnh dậy và rất khó ngủ lại. Ngoài ra, một số bệnh lý khác như thiếu máu cơ tim gây đau ngực, tiểu đêm (do u xơ tiền liệt tuyến, tiểu đường), hoặc khó thở (do suy tim, viêm phế quản, hen suyễn) cũng có thể góp phần gây mất ngủ. - Bệnh lý tâm thần kinh:
Khoảng 30% người cao tuổi trong cộng đồng và 50% người trong viện dưỡng lão có triệu chứng trầm cảm. Đây là yếu tố ảnh hưởng lớn đến rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi. Những người bị trầm cảm thường gặp khó khăn trong việc bắt đầu giấc ngủ. Một số người còn trải qua các giai đoạn kích động, khiến việc ngủ trở nên khó khăn. Các rối loạn tâm thần khác như lo âu quá mức (sợ mất uy tín hoặc lo lắng về tài chính) và sa sút trí tuệ cũng có thể gây ra tình trạng mất ngủ. - Dược phẩm:
Một số loại thuốc như corticoid, hormone tuyến giáp, thuốc điều trị bệnh thần kinh, trầm cảm,…. Thậm chí, một số loại thuốc được xem là thuốc ngủ, như benzodiazepine (Seduxen), có thể làm người già ngủ nhiều hơn vào ban ngày và tỉnh táo vào ban đêm.
Cách trị mất ngủ cho người già tại nhà
- Thư giãn (tập thở sâu, ngồi thiền…)
Các kỹ thuật thư giãn như tập thở sâu, thiền định hoặc yoga nhẹ nhàng giúp làm giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. Bài tập thở sâu có tác dụng làm chậm nhịp tim, thư giãn cơ bắp và giúp cơ thể thoải mái. Thiền định hoặc yoga trước khi ngủ cũng giúp giải tỏa suy nghĩ, giúp người lớn tuổi không bị phân tâm bởi lo lắng và dễ đi vào giấc ngủ sâu hơn. - Massage
Massage là phương pháp hiệu quả giúp giảm căng thẳng, xoa dịu cơ thể và thúc đẩy giấc ngủ. Các động tác xoa bóp nhẹ nhàng giúp giảm đau nhức cơ bắp, tăng cường lưu thông máu, đồng thời hỗ trợ thư giãn hệ thần kinh. Người cao tuổi có thể áp dụng liệu pháp massage toàn thân, hoặc chỉ tập trung vào một số vùng nhất định như cổ, vai, chân để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống
Chế độ dinh dưỡng có tác động lớn đến giấc ngủ, đặc biệt đối với người lớn tuổi. Dưới đây là một số lưu ý: - Hạn chế caffeine và rượu:
Đây là hai chất kích thích có thể làm rối loạn giấc ngủ. Nên tránh sử dụng chúng, đặc biệt vào buổi chiều tối. - Bổ sung khoáng chất
Một số khoáng chất như magie và canxi rất hữu ích cho giấc ngủ. Magie thư giãn cơ bắp và giảm căng thẳng, trong khi canxi hỗ trợ sản sinh melatonin điều hòa chu kỳ giấc ngủ tự nhiên. - Dùng tinh dầu thư giãn
Tinh dầu như hoa oải hương, bạc hà, hoặc hoa cam thường có tác dụng thư giãn. Người lớn tuổi có thể nhỏ vài giọt tinh dầu vào bồn tắm hoặc sử dụng máy khuếch tán trong phòng ngủ để tạo ra không gian dễ chịu.
Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị mất ngủ ở người già?
Mất ngủ ở người cao tuổi có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống, nhất là khi tình trạng kéo dài hoặc trầm trọng thêm. Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy người bệnh nên sớm thăm khám và nhận tư vấn từ bác sĩ:
- Mất ngủ kéo dài:
Nếu không thể ngủ hoặc duy trì giấc ngủ ngon trong hơn một tuần, người bệnh nên đi khám để xác định nguyên nhân và có biện pháp khắc phục. - Mệt mỏi sau khi ngủ:
Cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng sau khi ngủ có thể là dấu hiệu của giấc ngủ kém chất lượng, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. - Ngủ gật ban ngày:
Buồn ngủ hoặc ngủ gật thường xuyên vào ban ngày là một dấu hiệu của mất ngủ ban đêm hoặc rối loạn giấc ngủ, có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và các hoạt động hàng ngày. - Triệu chứng tâm lý:
Mất ngủ kéo dài có thể gây ra các vấn đề tâm lý như lo âu, căng thẳng, chán nản. Nếu cảm xúc trở nên khó kiểm soát, người bệnh cần đi khám để điều trị kịp thời. - Khó khăn trong cuộc sống hàng ngày:
Làm giảm hiệu quả làm việc, học tập hoặc cản trở các hoạt động hàng ngày. Điều này cho thấy giấc ngủ đang ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, và gặp bác sĩ là cần thiết.
Các dấu hiệu này giúp xác định tình trạng mất ngủ và chỉ ra mức độ nghiêm trọng của vấn đề, hỗ trợ bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất.